W Tychach odbędą się obchody 40. rocznicy wybuchu stanu wojennego i pacyfikacji kopalni „Wujek”. Przypomnijmy, stan wojenny wprowadzono 13 grudnia, natomiast 16 grudnia doszło do brutalnej pacyfikacji strajkujących górników.
13 grudnia 2021 roku, o godz. 9.00 w Szkole Podstawowej nr 14 z Oddziałem Dwujęzycznym im. Armii Krajowej (ul. Brzozowa 24 b) symbolicznym odsłonięciem tablicy pamiątkowej poświęconej pamięci Joachima Gnidy – jednego z 9- ciu górników z kopalni „Wujek” poległych w wyniku pacyfikacji strajku w kopalni 16 grudnia 1981 roku.Joachim Gnida związany był z Tychami – tu spędził dzieciństwo i uczęszczał do szkoły podstawowej. Z uwagi na pandemię w wydarzeniu wezmą udział wyłącznie zaproszeni goście.
„W uroczystościach w szkole wezmą udział siostry i brat górnika: Jolanta Fajts, Małgorzata Niedośpiał i Piotr Zarębski, a także Antoni Gierolitka – górnik, który brał udział w historycznym strajku i był obecny podczas pacyfikacji 16 grudnia 1981 roku. Inicjatywa ta jest efektem współpracy Miasta Tychy oraz Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach” – mówi Małogrzata Król, dyrektor Miejskiego Centrum Kultury w Tychach.
Kolejnym punktem miejskich obchodów będą uroczystości przy Lampie Górniczej na osiedlu A (ul. ks. bp. J. Burschego), które zaplanowano w czwartek, 16 grudnia 2021 roku, o godz. 18.00. Lampa w sposób symboliczny podkreśla górniczy charakter osiedla. Tam też pojawiła się tablica upamiętniająca 9 górników z kopalni „Wujek”, którzy stracili życie w wyniku pacyfikacji w 1981 roku.
W grudniu 1981 roku siły milicyjne i wojskowe spacyfikowały 12 strajkujących zakładów pracy. Wśród zakładów, których pracownicy przystąpili wówczas do strajku, były także Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Tychach i Zakłady Mechanizacji Budownictwa ZREMB. Pod powierzchnią ziemi strajkowali górnicy kopalń „Ziemowit” w Lędzinach i „Piast” w Bieruniu Nowym. Górnicy z „Ziemowita” wyjechali na powierzchnię 24 grudnia, górnicy z „Piasta” strajkowali najdłużej, bo aż do 28 grudnia. Wielu pracowników kopalni „Ziemowit” w Lędzinach mieszkało właśnie w Tychach na osiedlu A.
Wydarzeniem towarzyszącym miejskim obchodom jest wystawa „Wolność”, której wernisaż odbędzie się w sobotę, 11 grudnia 2021 roku, o godz. 18.00 w Galerii na Wolności( pl. Wolności 3).
To wspólny projekt artystyczny trzech niezależnych twórców związanych z Tychami: Jacka Boczara (fotografia, kolaż), Andrzeja Ciołka (grafika) i Bartosza Hadrysia (malarstwo). W tej przestrzeni dla sztuki nieoczywistej i nie–mainstremowej, twórcy zaproszą do refleksji nad wolnością: czym była przez ostatnie dekady i jest dla nas obecnie. Trudno o lepszy czas i kontekst do rozważań nad tymi kwestiami. Wystawę będzie można oglądać do 11 stycznia 2022 roku
Joachim Gnida urodził się 5 stycznia 1953 roku w Mikołowie w domu Eryka i Heleny Gnidów, wychowywał się z trojgiem rodzeństwa. Po zakończeniu edukacji w Szkole Podstawowej im. Karola Świerczewskiego w Tychach (1968) – obecnie Szkoła Podstawowa nr 14 z Oddziałem Dwujęzycznym im. Armii Krajowej w Tychach – zaczął uczęszczać do Zespołu Szkół Zawodowych dla Pracujących Piotrowickiej Fabryki Maszyn w Katowicach–Piotrowicach, które ukończył w 1971 roku z tytułem zawodowym tokarza, następnie podjął pracę w zakładzie. W celu polepszenia swojej sytuacji finansowej rozpoczął 14 września 1972 roku pracę w KWK „Wujek”, początkowo na stanowisku ładowacza, później młodszego cieśli aż wreszcie jako górnik.
Trudno precyzyjnie określić moment przystąpienia Joachima Gnidy do NSZZ „Solidarność”. Jego nazwisko widnieje na liście członkowskiej Związku sporządzonej 20 stycznia 1981 roku, tuż przed wyborami Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” KWK „Wujek” (24 stycznia 1981 roku).
16 grudnia 1981 roku w czasie pacyfikacji strajku przez siły milicyjno–wojskowe Joachim Gnida otrzymał postrzał w głowę. Ciężko ranny został przewieziony do Centralnego Szpitala Górniczego w Katowicach–Ochojcu, gdzie nie odzyskawszy przytomności zmarł dwa tygodnie później – 2 stycznia 1982 roku, o godz. 11.50. Pozostawił żonę Renatę oraz osierocił córkę Aleksandrę (ur. 1979 r.). Jego pogrzeb odbył się 7 stycznia 1982 roku, został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Mikołowie. 29 sierpnia 1990 roku został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami przez prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, zaś 7 grudnia 1992 roku – Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę. Otrzymał także Honorową Odznakę Miasta Katowice. W 2015 roku pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.
